Page 28 - แนวทางการใช้ประโยชน์จากพืชกระท่อม

ต�ำรับยำแผนไทยที่มีกระท่อมเป็นส่วนประกอบในต�ำรับ

พืชกระท่อมเป็นส่วนประกอบในต�ารับยาหลายต�ารับ มีการใช้เป็นยาหลัก
ที่รักษาโรคโดยตรง ใช้เป็นยารอง รักษาโรคแทรก โรคตาม และใช้เป็นกระสายยา
เพื่อช่วยให้ยามีฤทธิ์ตรงกับโรคหรือเพิ่มสรรพคุณของยา ต�ารับยาที่มีกระท่อม
เป็นส่วนประกอบพบในคัมภีร์แผนไทย มีไม่น้อยกว่า 56 ต�ารับ พิจารณาตัดความซ�้าซ้อน
ของต�ารับยาแล้วคงเหลือ 31 ต�ารับ
ต�ารับยาแผนไทยที่มีกระท่อมเป็นส่วนประกอบจ�านวน 31 ต�ารับ

ชื่อต�ารับยา สรรพคุณ ที่มาของต�ารับยา
1. ยาแก้ปตตอชิณ แก้อาการท้องเสียจากการกิน ต�ารายาศิลาจารึกในวัด
อาหารแสลงที่มีอาการมีไข้ร่วมด้วย พระเชตุพนวิมลมังคลาราม
2. ยาแก้กุจฉิยาวาตอติสาร แก้ท้องเสียที่มีอาการแน่นท้อง ต�ารายาศิลาจารึกในวัด
จุกเสียดท้อง พระเชตุพนวิมลมังคลาราม
3. ยาแก้ป่วง แก้ท้องเสีย ที่มีอาการพะอืดพะอม ต�ารายาศิลาจารึกในวัด
คลื่นไส้อาเจียน พระเชตุพนวิมลมังคลาราม
4. ยาหณุมานจองถนน แก้ท้องเสีย ที่มีอาการถ่ายเหลว เวชศาสตร์วัณ์ณณา
ปดมหาสมุท เป็นน�้า
5. ยาแก้โรคอติสาร แก้ท้องเสียเป็นมูกเลือด อ่อนเพลีย เวชศาสตร์วัณ์ณณา
และมีไข้ร่วมด้วย
6. ยาเหลืองใหญ่ แก้ท้องเสีย ที่มีอาการแน่นท้อง ต�ารายาสภาอุณาโลมแดง ร.ศ. 112
ท้องอืดท้องเฟ้อ
7. ยาแก้บิดหน้าร้อน แก้ท้องเสียที่มีอาการท้องอืด ต�ารายาเกร็ด หมวดเวชศาสตร์
ท้องเฟ้อ เสียดท้องอาหารไม่ย่อย เลขที่ 259
คลื่นไส้อาเจียน
8. ยาประสะกระท่อม แก้ลงท้อง แก้ตกมูกเลือด แก้ไข้ ต�ารายาฝีดาษ
หมวดเวชศาสตร์ เลขที่ 159
9. ยาเม็ดแบนรวมธาตุ แก้ลงท้อง จุกเสียด แน่นท้อง คัมภีร์ธาตุทั้ง 5 หอสมุดแห่งชาติ
10. ยาแก้เชื่อมฝีดาษ แก้คัน แก้คัน ต�ารายาแก้เลือดลมเสีย เลขที่ 788
11. ยาเหลืองนายอยู่ แก้ท้องเสีย ที่มีอาการปวดท้อง ต�ารายาเกร็ด หมวดเวชศาสตร์
และอาการอ่อนเพลียร่วมด้วย เลขที่ 528
12. ยาแก้ลงทั้งเด็ก แก้ลงท้อง ใช้ในทั้งเด็ก ทั้งผู้ใหญ่ ต�ารายาเกร็ด หมวดเวชศาสตร์
ทั้งผู้ใหญ่ เลขที่ 539
หมายเหตุ : ต�ารับยา 12 ต�ารับข้างต้น ผ่านการพิจารณารับรองต�ารับยาที่มีกระท่อมปรุงผสมจากต�ารายา
แผนไทยแห่งชาติ และต�ารายาเกร็ด โดยคณะกรรมการประเมินรับรองต�ารับยาแผนไทยที่มีกัญชาและกระท่อม
ปรุงผสมฯ
22 แนวทางการใช้ประโยชน์จากพืชกระท่อม